NOWE UPRAWNIENIA KONSUMENTÓW

1 stycznia 2003 r. weszła w życie ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176). Przyznaje ona konsumentom wiele uprawnień, natomiast na sprzedawców, dystrybutorów i producentów towarów nakłada nowe obowiązki.

Nowa ustawa reguluje trzy podstawowe sfery sprzedaży konsumenckiej:
- sprzedaży przez przedsiębiorców osobom fizycznym rzeczy ruchomych w celach nie związanych z działalnością zawodową lub
gospodarczą ( towar konsumpcyjny ),
- obowiązki sprzedawcy wobec kupującego w tym jego odpowiedzialności za niezgodność towaru z umową,
- zasady gwarancji
Od 1 stycznia br. konsument może wysuwać w stosunku do sprzedawcy roszczenia przewidziane przez nową ustawę, nie może natomiast korzystać z uprawnień przewidzianych w kodeksie cywilnym o rękojmii i gwarancji.
Generalnie nowa ustawa ma na celu dostosowanie polskiego prawa do regulacji istniejących w Unii Europejskiej – zwłaszcza zawartych w Dyrektywie 99/44/WE z 25.05.1999 w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych oraz związanych z tym gwarancji.
Wprowadzona ustawa będzie miała wpływ na działalność wszystkich podmiotów, które produkują, wprowadzają na rynek polski lub sprzedają towary konsumpcyjne. W myśl ustawy sprzedawca towarów jest obarczony odpowiedzialnością za jakość towarów, która w praktyce nie jest z reguły od niego zależna – najczęściej nie daje się sprawdzić w chwili sprzedaży i ujawnia się dopiero u konsumenta. Dlatego nowa ustawa przewiduje możliwość wystąpienia przez sprzedawcę z roszczeniem regresowym w stosunku do poprzednich sprzedawców, którzy swym działaniem lub zaniechaniem sprawili, że towar był niezgodny z umową. Zgodność z umową oznacza nie tylko zgodność towaru z wprost wyrażonymi warunkami umowy, ale także z publicznie składanymi zapewnieniami ( w tym z reklamą ), przydatność do celu, do jakiego towar jest zwykle używany oraz zgodność z właściwościami cechującymi wyroby danego rodzaju. Poprzedni sprzedawca ( dystrybutor, importer, producent ) będzie ponosić odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową sprzedaży konsumpcyjnej, chociaż sam nie był jej stroną. Należy zaznaczyć, że również gwarancja z reklamy dotyczy zarówno sprzedawcy detalicznego, jak i producenta, importera i innych podmiotów uczestniczących w obrocie towarem.
Zgodnie z nową ustawą towar powinien być zaopatrzony w:
- tzw. informację konsumencką, tj. jasne, zrozumiałe i niewprowadzające w błąd informacje w języku polskim, wystarczające do
prawidłowego i pełnego korzystania z towaru.
- cenę i cenę jednostkową (jeżeli jest to towar konsumpcyjny oferowany luzem wymagane podanie tylko ceny jednostkowej),
- sporządzone w języku polskim instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy.
Jeśli towar w chwili wydania będzie niezgodny z przedstawionymi wyżej wymaganiami, konsument będzie mógł wystąpić do sprzedawcy z roszczeniami określonymi w nowej umowie.
W pierwszej kolejności może wystąpić z żądaniem nieodpłatnej naprawy towaru lub jego wymiany na nowy. Sprzedawca ma również obowiązek zwrotu konsumentowi poniesionych kosztów takich jak demontaż, dostarczenie, robocizna oraz ponowne zamontowanie i uruchomienie.
Jeśli sprzedawca nie ustosunkuje się do żądania w ciągu 14 dni uważa się, że jest ono uzasadnione.
Odpowiedzialność sprzedawcy zgodnie z ustawą, trwa dwa lata od chwili wydania towaru. Konsument ma obowiązek zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru z umową w ciągu dwóch miesięcy od chwili jej stwierdzenia.
Sytuację konsumenta wzmacnia również domniemanie istnienia niegodności towaru z umową w chwili jego wydania, jeśli niezgodność ta została stwierdzona przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru. Oznacza to, że klient w tym okresie nie będzie musiał udowadniać przyczyn powstania niezgodności oraz faktu, że istniała ona w chwili wydania towaru. Ciężar dowodu, że tak nie było będzie spoczywał na sprzedawcy.
Sprzedawca może udzielić kupującemu gwarancji. Następuje to bez odrębnej opłaty poprzez oświadczenie gwaranta zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie. W dokumencie gwarancyjnym powinny być podane podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Polsce oraz czas trwania ochrony gwarancyjnej.
Nie ulega wątpliwości, że przedstawione wyżej zmiany w znaczący sposób rozszerzają zakres ochrony konsumentów. Ustawa nakłada nowe obowiązki na wszystkie podmioty uczestniczące w oferowaniu i sprzedaży towarów konsumpcyjnych. Zmiana zakresu obowiązków wynika zarówno z wydłużenia okresu odpowiedzialności, jak i rozszerzenia zakresu podstaw na jakich konsument może opierać swoje roszczenia.
Przedsiębiorcy, których dotyczą przepisy ustawy powinni w szczególności zwrócić uwagę na treść publikowanych reklam, informacji o towarach oraz instrukcji obsługi, ponieważ mogą one być podstawą roszczeń zgłaszanych przez klientów.

Krzysztof Poniecki
Grupa ATLAS